Karangan Bahasan Saringset Pageuh Iket

Apersepsi

https://www.infobdg.com/v2/iket-sunda-bukan-sekedar-saceundeung-kaen/

Mun seug nitenan media massa, boh koran boh majalah, urang sok mindeng manggihan karangan bahasan. Eta karangan Ubahasan teh kacida dipikaresep ku masarakat lantaran di jerona ngaguar hiji masalah tur leubeut ku rupa-rupa informasi. Cara medarna biasana tina tilikan sawangan pribadi nu nulisna kalawan make basa anu populer nu bisa dibaca ku saha baé. Karangan bahasan sok disebut ogé karangan éséy. Demi pangarangna sok disebut éséis. Ari karangan bahasan téh nyaéta salahsahiji wangun karangan nu sifatna informal jeung formal. Pangna disebut karangan bahasan informal lantaran kaumumanana cara midangkeunana sok ngagunakeun basa guneman, maké basa 'kuring nu langsung ancrub jeung biasa laluasa langsung komunikasi jeung nu maca. Tah ari karangan bahasan formal mah pamarekanana leuwih serieus jeung leuwih jero ngaguarna. Cindekna, karangan bahasan mah ngabogaan tujuan sangkan nu maca atawa nu ngaregepkeun saolah-olah milu ningali, ngadéngé, ngarasa, ngarampa, Joung milu ngangseu sakumaha anu kaalaman ku nu nulis.

Saringset Pageuh Iket

Iket atawa totopong téh di Sunda mah kabeungharan budaya tutup sirah pangbuhunna. Mun dijulut tina harti kecapna, iket asalna tina kecap saiket', nu hartina sabeungkeutan atawa sauyunan dina hiji pakumbuhan, Silokana, nyéré mun sagagang mah teu bisa nyapukeun nanaon, tapi mun sabeungkeutan jadi sapu nu bisa kuat nyapukeun rupaning runtah, Kitu ogé jalma, mun sosorangan tangtu bakal beurat nyanghareupan hiji pasualan. Sirah minangka subjék nu diiketna, ari pasualan nu datang ti luar jeung jero dirina minangka objék nu kudu sayaga pikeun disanghareupan, sangkan hirup salawasna caringcing pageuh kancing, saringaet pageuh iket. Mimiti resep kana iket mémang ti bubudak, tapi ari leuwih kataji pikeun nalungtik leuwih jero mah karék taun 2005. Kitu ogé ladang tatanya ka kolot jeung saha baé nu weruh kana iket, bari terus ngeureuyeuh ngadongdon kampung adat. Najan masih kénéh héngkér ngeunaan kumaha jero-jerona iket, tina ladang tetelepék téh saheulaanan mah bisa dicindekkeun yen iket téh ngawengku tílu bagian, nyaéta bahan, corak/motif, jeung wangun iket. Leuwih alus bahan tur renyek motif batik dina hiji iket, leuwih mahal hargana. Biasana nu bogana golongan ménak, contona motif réréng jeung gambir saketi. Sabalikna, upama iketna polos (saperti wulung di Kampung Dukuh jeung bodas di Baduy Jero) atawa ukur aya motif batik sisina wungkul (iket sisian), hargana gé leuwih murah tur nu makéna gé golongan cacah, Sedeng tina wangunna iket aya dua bagian, nyaéta iket pasagi jeung juru tilu. Sabenerna ari wangun iket mah pasagi, jadi juru tilu sotéh pédah ditilep atawa dikeureut tina wangun asalna nu pasagi. Tina ieu dua wangun bisa kaguar ajén/palsapah hirup. Wangun pasagi nuduhkeun hirup masagi jeung silokana opat kalima pancer/opat pancer kalima diri urang. Pancer di dieu nuduhkeun opat madhab (kalér, kidul, wetan, kulon), jeung bahan nu jadi dasar kahirupan (cai, angin, seuneu, taneuh). Wangun pasagi gé kapanggih dina motif di tengah batik. Béda jeung samping atawa taplak meja, ieu wangun motif pasagi mah salawasna
teu nuturkeun wangun iketna, tapi lalawanan (diagonal). Mun seug iket ditilep jadi juru tilu, ieu wangun motif pasagi bakal lempeng (horizontal). leu nudukeun kapancegan/kapengkuhan pamadegan hirup, teu luak-léok mucuk awian. Sedeng wangun juru tilu nuduhkeun konsép tritangtu (ratu, rama, resi). Tangtuna, ieu palsapah hirup téh kudu disurahan kalawan jembar, sangkan ka dituna teu melengkung bekas nyalahan, lket gé bisa dibedakeun dumasar kasta/golongan jeung situasi makéna.
Golongan nu maké iket lian ti dibédakeun ku bahan jeung motif, ogé gumantung kana rupa beulitan iket. Mun seug ditataan, leuwih ti saratus rupa beulitan iket, antarana barangbang semplak, paros (parékos nangka, parékos jéngkol, parékos gedang), koncér/ paitén, julang ngapak, lohén, ki parana, udeng, pa tua, kolé nyangsang, porténg, jrrd-kaasup rupa beulitan buhun nu dipaké di kampung adat tur nu pada mikawanoh ku masarakat nepi ka kiwari jeung rékaan anyar nu ngahaja nyipta sorangan.
Tina rupa beulitan bisa nuduhkeun golongan nu tangtu, saperti rupa beulitan iket barangbang semplak ilahar dipaké ku jawara, kuda ngencar dipaké ku barudak ngora, parékos/poros jeung udeng dipaké ku barudak leutik jeung masarakat sapopoé mun rék digawé, jrrd.
Nu matak prihatin, arang langka séntra batik di Jabar nu nyieunan iket. Lantaran pasar nu ngajual iket kurang pisan batan pasar samping kebat upamana. Turug-turug saeutik deui toko anu nyadiakeun kaén batik. Antukna masarakat nu mikabutuh iket ukur ngandelkeun tatalépa. Salila ieu iket réa diproduksi di Pekalongan, Solo, nu ngagunakeun téhnik printing, cap. jeung tulis. Padahal, lamun iket diproduksi luyu jeung potensi motif batik unggal daérah nu aya di Jabar, tur promosi jeung publikasina dikokolakeun kalawan hadé, tanwandé bakal jadi kabeungharan lokal jeung daya tarik pikeun wisatawan.Kiwari iket gé geus robah fungsina. Nu méméhna mah tutup sirah nu dianggap luhung ajénna, kiwari ukur dipaké aksesoris (life style) jeung némbongkeun identitas étnikna. Najan kitu, tetep kudu jadi kareueus yén nyaah tur mikawanoh kabudayaan Sunda téh teu kudu dipaksa-paksa, tapi dimimitian ku perkara leutik ku cara ngahudangkeun deui kasadar daék maké iket.
Kiwari nu ngarora gé geus mimiti kataji kana iket, najan enya kudu diwanohjerokeun jeung eusina, teu sawates ngagugulung cangkang. Salasahiji tarekahna ngaliwatan sanggar seni Sunda jeung dunya maya (website jeung blog Sunda) nu geus réa ngawanohkeun iket jeung baju tradisional. Ku cara kitu, iket moal éléh ginding jeung syal nu gambarna grup musik barat.

*Hasil transkripsi Ari Andriansyah tina wawancara jeung
Mochamad Asep Hadian Adipradja.

Berbagi :